Frida Kahlo

Ze is wellicht de meeste bekende persoon die Mexico tot nu toe heeft voortgebracht: Frida Kahlo. Op de eerste plaats was ze schilderes en haar onorthodoxe schilderijen raken tot op de dag van vandaag mensen wereldwijd. Haar leven vol rampspoed en controverses maken het plaatje compleet. Een leven dat ze grotendeels deelde met Diego Rivera (zie ook deze blog). Maar met haar confronterende werk en uitgesproken karakter was ze naast een succesvol kunstenares, ook een boegbeeld voor het feminisme. Hoe kreeg ze dat voor elkaar?

Jeugd 

Frida werd in 1907 in Mexico-Stad geboren al beweerde ze op latere leeftijd dat het in 1910 was geweest. Dat viel immer precies samen met het begin van de Mexicaanse revolutie. Ze was één van de vier kinderen van Guillermo Kahlo, die geboren was in Duitsland, en de Mexicaanse Matilde Calderón. Op jonge leeftijd zat het Frida medisch gezien al tegen toen bij haar polio werd geconstateerd. Daardoor kon ze niet altijd dezelfde dingen doen en hetzelfde ritme hebben als haar leeftijdsgenootjes. Het weerhield haar niet om middels het beoefenen van sport haar benen te versterken en zo een zo normaal mogelijke jeugd te hebben. Haar vader, fotograaf, was in die tijd een belangrijke motivator voor haar. Ondanks haar ziekte was ze een goede leerling en in 1922 ging ze naar een gerenommeerd college waar ze via medestudenten veel in contact kwam met revolutionair en anarchistisch gedachtegoed en zich zo meer in politiek begon te verdiepen.

Ongeluk

17 September 1925 was een tragische dag voor Frida. Op weg van school naar huis zat ze met haar vriendje Alejandro Gómez in een bus die werd aangereden door een tram. De bus kwam hard tot stilstand tegen een gebouw en Frida zelf werd haast vermorzeld. Haar wervelkolom was op drie plekken gebroken plus had ze breuken in haar ribben, sleutelbeen, schouders, benen en schaamstreek. Vanwege het laatste vertelde Frida later dat het ongeluk ook haar ontmaagding had betekend. Ze had het wonderwel overleefd, maar vele operaties, medicijnen, korsetten en hersteloefeningen waren het gevolg. Tijdens haar herstel begon ze zich meer toe leggen op het schilderen. In september 1926, een jaar na haar ongeluk, schilderde zij haar eerste zelfportret. Het was het begin van haar schilderscarrière die zich zou richtten op de gebeurtenissen en emotionele gemoedstoestand in haar leven.

"El venado herido"

Diego

Haar fysieke problemen hielden haar niet tegen om midden in het leven te staan. In deze tijd kwam ze via haar school en studiegenoten veel in contact met binnen- en buitenlandse politici, artiesten en intellectuelen. Via één van die contacten, de Italiaanse fotografe Tina Modotti, kwam ze in contact met de Communistische Partij in Mexico en werd ze er ook lid van. Via dezelfde wegen leerde ze ook Diego Rivera kennen, de beroemde schilder die ze al langer bewonderde. Ze zag hem weleens op de bijeenkomsten van de Mexicaanse communisten, waar hij ook lid van was, maar ze hadden elkaar nog nooit gesproken. Tot op een dag in 1928 zij hem opzocht terwijl hij bezig was met één van zijn muurschilderingen op de publieke gebouwen van Mexico-Stad. Zij liet hem enige werken van haar zelf zien wat leidde tot een goed contact tussen beiden.

Frida en Diego

Een jaar later trouwde ze. Hun relatie zou in het teken gaan staan van intense liefde, haat, overspel van beide kanten en een scheiding die snel werd gevolgd door een tweede huwelijk. Een stormachtig huwelijk tussen de kleine slanke Frida en de grote dikke Diego. Hij was niet de knapste man van het land maar had vele minnaars en toch was Frida altijd zijn ware liefde. Dat overspel en het feit dat Frida geen kinderen kon krijgen wegens haar ongeluk zou wel diepe sporen op haar achterlaten. Ondanks alles waren ze behalve elkaars grote liefde ook elkaars grootste critici en adviseur op het gebied van hun kunst.

 

Onstuimige tijden 

Met een nieuwe regering in Mexico, begin in de jaren ‘30 het politieke klimaat harder te worden richting de communisten. De opdrachten voor Diego Rivera, die vaak communistische symbolen verwerkte in zijn werk, werden stilgelegd. Rivera had internationaal al veel aanzien en Diego en Frida gingen enkele jaren in Detroit wonen. Rivera voerde er nog enkele opdrachten uit en hij voelde zich gevleid door de goede behandeling van de Amerikanen. Voor Frida was deze periode echter een zeer moeilijke. Na weer een miskraam en de Amerikaanse manier van leven die haar tegenstond, besloot het koppel in 1933 terug te gaan naar Mexico-Stad. Het werd er niet rustiger op. Het frequente overspel van Diego had Frida vaak door de vingers gezien, maar zijn slippertje met Cristina Kahlo, ja het zusje van, raakte Frida diep. Het zorgde ervoor dat ook Frida romances zou gaan hebben met zowel vrouwen als mannen. Eén van die mannen was Leon Trotski, de door Stalin verbannen Sovjet-politicus die ballingschap had gevonden bij Diego en Frida. Op 6 november 1939 was de maat vol en Frida en Diego scheidden. Het werd een duistere periode waarin Frida veel alcohol dronk om de fysieke en emotionele pijn tegen te gaan. Ze kwamen elkaar nog wel vaak tegen omdat ze in dezelfde artistieke en intellectuele kringen bewogen. Het leidde ertoe dat twee maanden na hun scheiding ze hertrouwden waarbij ze de afspraak maakten alles te delen maar er geen sprake was van seksuele exclusiviteit. Frida bleef ook in deze periode doorgaan met schilderen en in New York en Parijs werd haar werk steeds vaker besproken en getoond. Het werd een decennium waarin Frida uitgroeide tot een internationaal geroemde artiest en ook meer balans in haar persoonlijke leven vond. 

Las dos Fridas

Laatste jaren
Vanaf 1950 begonnen haar gezondheidsproblemen steeds ernstiger te worden en dat jaar bracht ze zelfs grotendeels door in het ziekenhuis. Ze wist dat ze niet heel lang meer zou leven en in 1953 organiseerde ze zelf een expositie over haar werk. Ondanks haar fragiele staat was ze zelf ook aanwezig en liet ze zich brengen met een ambulance en was ze, al liggend in een ziekenhuisbed, het stralende middelpunt van de expositie. Later dat jaar moest haar onderbeen vanwege gangreen geamputeerd worden. Deze aftakeling maakte haar depressief en enkele malen probeerde ze zich van het leven te beroven. Het duurde tot 13 juli 1954 dat ze overleed, wellicht door een overdosis, en ze kreeg een grootse begrafenis. Tot op de laatste momenten bleef ze schilderen en schrijven. Haar laatste schilderij heette “Viva la Vida” (Leve het Leven) en haar laatste woorden uit haar dagboek waren “Vol verwachting wacht ik op het vertrek en ik hoop nooit meer terug te komen”.

Erfenis

Het schilderwerk van Frida Kahlo kan niet los gezien worden van haar persoonlijke ervaringen. De ruim 200 schilderijen die ze maakte, zijn getekend door haar fysieke en emotionele lijden. Haar werk wordt vaak als surrealistisch omschreven. Zelf kon ze weinig met die stempel en noemde ze haar werk haar eigen realiteit. De manier waarop Frida haar realiteit wist uit te drukken, heeft menigeen direct in het hart getroffen. Dat opgeteld met de haast onuitputtelijke kracht om te genieten van haar turbulente leven en het altijd aan het roer te staan van haar lot, maakt dat deze sterke vrouw tot op de vandaag velen wereldwijd fascineert. En niet alleen in schilderskringen. In 2008 vernoemde Coldplay hun album “Viva la Vida” naar het laatste schilderij van Frida en werd haar levensverhaal in 2002 door Salma Hayek vertolkt in de Hollywoodfilm “Frida”.

Toeristische tips  
Mocht je een keer in Mexico-Stad zijn en meer van Frida’s werk willen zien dan raad ik je aan een bezoek te brengen aan het Frida Kahlo Museum dat beter bekend is als La Casa Azul (Het Blauwe Huis). Gelegen in de pittoreske wijk Coyoacán is dit huis waarin Frida opgroeide en lange tijd in woonde, omgeturnd tot een schitterend museum. Naast meerdere van haar beroemde werken zijn ook vele persoonlijke artefacten te zien. Minder bekend maar ook interessant is Museo Casa Estudio Diego Rivera y Frida Kahlo in de nabijgelegen wijk San Ángel. Het gebouw is verdeeld in twee huizen, verbonden met een bruggetje, waar Diego en Frida elk een eigen woning en studio hadden.

La Casa Azul