De beschermheilige van Mexico

Iedereen die Mexico weleens heeft bezocht, heeft haar afbeelding gezien: de getinte maagd Maria gehuld in een turquoise gekleurde mantel. Je ziet haar in fotolijstjes in huis, op t-shirts, op en in bussen en taxi's. Ze is de beschermheilige van Mexico en Latijns-Amerika: Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe. 12 December is haar feestdag en dit is haar wonderlijke verhaal.

Keerpunt

De Spaanse conquistadores hadden begin 16e eeuw in korte tijd het terrein van het huidige Mexico veroverd. De bijbehorende hearts and minds van de inheemse bevolking winnen en ze bekeren naar het Rooms-Katholieke geloof was een moeilijkere opgave. De inheemse volken zoals o.a. de Azteken hadden immers een uitgebreid eigen religieus systeem. Eind 1531, zo'n 10 jaar na de Spaanse verovering, was daar echter de indiaan Juan Diego Cuauhtlatoatzin. Op 12 december verscheen ergens in Mexico-Stad aan hem de maagd Maria onder de naam Guadalupe. In zijn eigen taal sprak zij hem toe en gebood hem een katholieke kerk voor haar te bouwen. Aangezien hij bewijsmateriaal nodig had om de lokale Spaanse aartsbisschop te overtuigen, zorgde Maria ervoor dat haar afbeelding in de mantel van Juan Diego verscheen. Het was genoeg om de aartsbisschop aan het werk te zetten. Het verhaal werd gedeeld, de kerk werd gebouwd en enkele wonderbaarlijke genezingen volgden. Het was genoeg om miljoenen indianen te overtuigen om zich te bekeren tot het katholieke geloof.

3 Redenen om Mexico aan te moedigen tijdens het WK 2018

Hoe maak je komende zomer het kijken naar het WK toch nog een leuke ervaring? Door een ander deelnemend voetballand te adopteren uiteraard. Mocht je nog geen vervanger voor Oranje hebben dan hieronder drie redenen om voor Mexico te gaan juichen.

1 - Outsider

Het is altijd leuk om een underdog te steunen maar je wilt wel een land steunen dat niet gelijk na drie verliespotjes naar huis gaat. Mexico behoort, net als Nederland, tot een klein groepje landen dat de potentie heeft om ooit een keer het WK te winnen maar daar nog niet in geslaagd is. Het land met 125 miljoen inwoners is voetbalgek, maar ze hebben tot hun eigen frustratie nog geen grootse prijzen gewonnen. In 2012 wonnen ze wel Olympisch goud in Londen, maar ja, het Olympische voetbaltoernooi telt eigenlijk niet echt mee. Het was wel een teken dat de huidige generatie vol potentie zit en het zou leuk zijn als dit elftal het eens op het ultieme podium zouden kunnen verzilveren. Mexico zou zomaar de dark horse van dit toernooi kunnen worden ondanks de moeilijke groep.

Wie was Pancho Villa?

Engeland heeft Robin Hood, Mexico heeft Pancho Villa. Begonnen als bandiet, tijdens de Mexicaanse Revolutie (1910 tot 1920) was hij één van de belangrijkste veldheren. Of Robin Hood echt bestaan heeft of niet is niet helemaal duidelijk. Pancho Villa nam het zekere voor het onzekere: hij liet zijn daden op film vastleggen. Held of schurk, wie was hij nu echt?

Legende

Op 5 juni 1878 werd Pancho Villa geboren als José Doroteo Arango Arámbula (roepnaam Doroteo) in San Juan del Río, gelegen in de ruige noordelijke staat Durango. Hij groeide op in een Mexico dat werd geleid door de dictator Porfirio Díaz. Met het vroege overlijden van zijn vader werd hij al snel het mannelijke hoofd van een groot gezin. Het was een jeugd van hard werken en geen scholing. Op 16-jarige leeftijd vermoorde Doroteo een rijke landheer die zich aan één van zijn zusjes had vergrepen. Hij vluchtte voor zijn eigen veiligheid de bergen in en sloot zich aan bij een bende. Deze bende stal van de rijke grootgrondbezitters en verdeelde de buit en land af en toe ook onder de arme boeren. Doroteo werkte zich op tot leider van deze bende en hij nam de naam Francisco (bijnaam Pancho) Villa aan. Een legende was geboren.

Mexicaanse cinema

Bij de laatste Oscaruitreiking ging de Mexicaanse regisseur Alejandro González Iñárritu ervandoor met de Oscar voor Beste Regie voor zijn film The Revenant. In 2015 won hij diezelfde prijs al voor Birdman. Het jaar daarvoor werd deze belangrijke filmonderscheiding gewonnen door de Mexicaan Alfonso Cuarón voor Gravity. Ook de Oscar voor het beste camerawerk is inmiddels al drie jaar op rij door de Mexicaan Emmanuel Lubezki in de wacht gesleept. Het is daarom niet verwonderlijk dat er stilaan wordt gesproken van een nieuwe gouden tijdperk van de Mexicaanse cinema. Maar wanneer was dan het vorige gouden tijdperk?

De periode van 1936 tot 1959 wordt beschouwd als de gouden jaren voor de Mexicaanse filmindustrie. De filmproducties werden professioneler en beter en het succes, met name in Latijns-Amerika, volgde snel. Sommige acteurs, zoals de actrice Dolores del Río, slaagden er ook in om in Hollywood door te breken. Eén van de populairste acteurs uit die tijd, Pedro Infante, is tot op de dag van vandaag een icoon in de Mexicaanse populaire cultuur. Zijn tragische dood in 1957 luidde het begin in van een terugval van de Mexicaanse filmindustrie. Pas sinds de jaren ´90 krabbelde deze pas weer op. Naast de eerder genoemde succesvolle regisseurs González Iñárritu en Cuarón, heeft ook regisseur Guillermo del Toro (Pan’s Labyrinth) hier aan bijgedragen. Op het gebied van acteurs zijn Salma Hayek (Frida), Gael García (The Motorcycle Diaries) en Diego Luna (The Terminal) ook ver buiten Mexico bekend.

Frida Kahlo

Ze is wellicht de meeste bekende persoon die Mexico tot nu toe heeft voortgebracht: Frida Kahlo. Op de eerste plaats was ze schilderes en haar onorthodoxe schilderijen raken tot op de dag van vandaag mensen wereldwijd. Haar leven vol rampspoed en controverses maken het plaatje compleet. Een leven dat ze grotendeels deelde met Diego Rivera (zie ook deze blog). Maar met haar confronterende werk en uitgesproken karakter was ze naast een succesvol kunstenares, ook een boegbeeld voor het feminisme. Hoe kreeg ze dat voor elkaar?

Jeugd 

Frida werd in 1907 in Mexico-Stad geboren al beweerde ze op latere leeftijd dat het in 1910 was geweest. Dat viel immer precies samen met het begin van de Mexicaanse revolutie. Ze was één van de vier kinderen van Guillermo Kahlo, die geboren was in Duitsland, en de Mexicaanse Matilde Calderón. Op jonge leeftijd zat het Frida medisch gezien al tegen toen bij haar polio werd geconstateerd. Daardoor kon ze niet altijd dezelfde dingen doen en hetzelfde ritme hebben als haar leeftijdsgenootjes. Het weerhield haar niet om middels het beoefenen van sport haar benen te versterken en zo een zo normaal mogelijke jeugd te hebben. Haar vader, fotograaf, was in die tijd een belangrijke motivator voor haar. Ondanks haar ziekte was ze een goede leerling en in 1922 ging ze naar een gerenommeerd college waar ze via medestudenten veel in contact kwam met revolutionair en anarchistisch gedachtegoed en zich zo meer in politiek begon te verdiepen.

Ongeluk

17 September 1925 was een tragische dag voor Frida. Op weg van school naar huis zat ze met haar vriendje Alejandro Gómez in een bus die werd aangereden door een tram. De bus kwam hard tot stilstand tegen een gebouw en Frida zelf werd haast vermorzeld. Haar wervelkolom was op drie plekken gebroken plus had ze breuken in haar ribben, sleutelbeen, schouders, benen en schaamstreek. Vanwege het laatste vertelde Frida later dat het ongeluk ook haar ontmaagding had betekend. Ze had het wonderwel overleefd, maar vele operaties, medicijnen, korsetten en hersteloefeningen waren het gevolg. Tijdens haar herstel begon ze zich meer toe leggen op het schilderen. In september 1926, een jaar na haar ongeluk, schilderde zij haar eerste zelfportret. Het was het begin van haar schilderscarrière die zich zou richtten op de gebeurtenissen en emotionele gemoedstoestand in haar leven.

"El venado herido"

Día de Muertos

De nieuwe film van James Bond, “Spectre”, trapt af met spectaculaire scenes in Mexico-Stad. Het is 2 november, Dag van de Doden oftewel Día de Muertos, en 007 vindt zichzelf terug in een kleurige parade vol skeletten en doodshoofden. Een dergelijke parade heb ik echter in mijn tijd in Mexico-Stad nooit gezien aangezien de parade speciaal voor de film is georganiseerd. Maar wat doen de Mexicanen dan wel op 2 november en wat vieren zij precies?

Voordat de Spanjaarden in Mexico aankwamen, kenden de lokale culturen al een lange geschiedenis op het gebied van rituelen en speciale dagen om hun doden te eren en te herdenken. Naast onder andere gouddorst en ziektes, namen de Spaanse kolonisten ook hun rooms-katholieke geloof mee en zo fuseerde de katholieke feestdagen Allerheiligen en Allerzielen met de lokale rituelen op het gebied van dodenherdenking. Door de eeuwen heen is de feestdag verder geëvolueerd en bestaan er inmiddels ook regionale verschillen op de manier hoe het gevierd wordt. Wat overal door het land echter gebeurt op Día de Muertos is dat vele Mexicanen naar de begraafplaats gaan en de graven van hun overleden geliefden bezoeken. Ze geloven dat de overledenen op die dag ook “aanwezig” zijn zodat ze die ene dag per jaar weer even tijd met elkaar door kunnen brengen. Het klinkt misschien wat griezelig, maar voor de Mexicanen is de dood een normaal onderdeel van het leven. Waar begraafplaatsen en de dood als iets engs worden beschouwd in de Westerse cultuur, hoort de dood er in de Mexicaanse cultuur gewoon bij. Sterker nog. Je kan de dood respecteren en vereren, maar ook zeker belachelijk maken en zelfs proberen te verjagen. Een biertje drinken en muziek spelen naast het graf van je overleden grootouders is in Mexico dus een moment om “samen” van te genieten.

Rondom 2 november zie je op vele plekken zogenaamde ofrendas verschijnen. Dit zijn altaren gewijd aan een overledene. Ze worden flink aangekleed met kleurige bloemen en versierd en vergezeld met lekkernijen zoals calaveras de dulces, snoep in de vorm van een doodshoofdje, en pan de muerte, oftewel dodenbrood, dat alleen rond deze dagen verkrijgbaar is. Ook het icoon van Día de Muertos: La Catrina, een deftig vrouwelijke skelet is overal terug te zien tijdens de festiviteiten.

Voorbeeld van een ofrenda

Als je in Mexico bent op 2 november en je wilt een indrukwekkende Día de Muertos meemaken, dan raad ik je aan om naar de staat van Michoacán te gaan om in de dorpen rondom het meer van Pátzcuaro een kijkje te nemen. De parade zoals te zien in de nieuwe James Bond-film is zo goed bevallen dat er veel animo is om de parade voortaan elk jaar op Día de Muertos plaats te laten vinden. Zo zie je dat oude tradities zoals deze, ondanks de druk van Halloween, altijd in beweging en, met name, springlevend zijn.

México Lindo y Querido

Na bijna vijf jaar in Mexico-Stad gewoond te hebben, sta ik nu voor de terugkeer naar Nederland met mijn Mexicaanse partner. Aan de hand van clichés en stereotiepen zal ik uiteendoen hoe wonen en werken in Mexico nu eigenlijk is. Hierbij mag ik graag opmerken dat een succesvol verblijf in het buitenland grotendeels van iemands eigen instelling en houding afhangt. Marjon van Royen: geef dus nooit de schuld aan het land en haar inwoners.

Mexico is in oorlog en het is er levensgevaarlijk 
Inderdaad worden er in bepaalde gedeeltes van het enorme land door drugsbendes territoriale kwesties op leven en dood uitgevochten. In de meeste plaatsen waar je je als niet-drugsdealende buitenlander begeeft, is het echter uiterst aangenaam vertoeven. De brutaliteit en intensiteit van het geweld is natuurlijk uitstekend materiaal voor de media, maar laat je dus absoluut niet afschrikken en reis gewoon af naar Mexico.
Daarnaast kan je je bezoek of verblijf net zo gevaarlijk maken als je zelf wilt. Je inlaten met drugshandel: gevaarlijk. Je ´s nachts alleen in ruige buurten begeven: gevaarlijk. Je hoofd gebruiken en geen gekke dingen doen die je thuis ook niet doet: niet zo gevaarlijk. Ikzelf heb me nooit thuis opgesloten of overdreven maatregelen moeten nemen en ik ben in geen enkele gevaarlijke of vervelende situatie terecht gekomen.

Mexico is een Derde Wereldland vol armoede en corruptie
Er zijn inderdaad miljoenen armen. Die hebben geen fatsoenlijk leven, maar het land zelf arm noemen is een vergissing. Mexico is één van de grootste economieën ter wereld met

De pot en de ketel

Toen ik ruim zes jaar geleden voor het eerst voet op Mexicaanse bodem zette, had ik nog een bepaalde vrees dat ik nog weleens uit zou kunnen worden gemaakt voor vuile gringo of een vergelijkbare expressie van vreemdelingenhaat zou kunnen ontvangen. Ik denk dat in maximaal drie gelegenheden die vrees bewaarheid is geworden, maar dat ik verder bedolven ben onder een ware vloed van gastvriendelijkheid. De blanke westerling word hier liefkozend güero genoemd en wordt zelfs positief gediscrimineerd. Men kijkt op tegen de zogenaamde Eerste Wereld en alles wat er vandaan komt, dus ook haar inwoners. Deuren gaan makkelijker voor je open, voor een baan krijg je de voorkeur boven een Mexicaan en sommigen beschouwen het hebben van een Europese vriend zelfs als een trofee. Dit wordt ook wel malinchisme genoemd, een begrip dat verwijst naar La Malinche, de inheemse vrouw die de Spaanse conquistador Hernán Cortés hielp om Mexico te veroveren.

Diego Rivera

Vandaag de dag wordt Diego Rivera buiten Mexico vaak gezien als de man van Frida Kahlo. Gedurende hun leven stond Frida echter in de schaduw van haar echtgenoot en werd na haar dood pas echt beroemd. Diego Rivera was en is wellicht de meest gerenommeerde schilder die Mexico heeft voortgebracht. Hij was een vooraanstaand figuur in de internationale kunstwereld, een grondlegger van het Mexicaanse muralisme en vervulde een interessante rol in de hoogtijdagen van het communisme in Mexico. Een man met een uitzonderlijk talent, om te schilderen en om altijd en overal tumult te creeëren.

De groei van een artiest
Op 8 december 1886 werd in Guanajuato een jongetje geboren die door zijn ouders geregistreerd werd met de naam Diego María de la Concepción Juan Nepomuceno Estanislao de la Rivera y Barrientos Acosta y Rodríguez. Later werd hij beter bekend als simpelweg Diego Rivera. Opgroeiend in een welgestelde familie, kwam hij niks tekort. Op 10-jarige leeftijd begint hij al met het volgen van college´s aan de kunstacademie San Carlos in Mexico-Stad. In de daarop volgende jaren wordt zijn talent voor de schilderkunst opgemerkt en vooraanstaande politieke figuren als Teodoro Dehesa Méndez, de gouverneur van Veracruz, waren bereid om een reis naar Europa te sponsoren zodat Diego verder kon studeren. In 1907 kwam hij aan in Madrid en volgde hij lessen in het atelier van de Spaanse schilder Eduardo Chicharro. Niet veel later reisde hij door naar Parijs waar hij in de volgende jaren meerdere kunstenaars en stijlen als het kubisme leerde kennen. Naast het ontwikkelen van zijn schilderkunst, werd in 1919 na een avontuurtje zijn eerste kind geboren.

Tianguis

Een hoop geschreeuw en evenveel wol. Dit kraampje tentoonspreidt een bonte collectie van handgemaakte wollen truien afkomstig uit Chiapas. Niet echt nodig bij deze temperaturen lijkt me. Sowieso zie ik ernstig weinig dingen die mij over zouden kunnen halen tot koop, maar ook zonder geld te spenderen, heb ik het deze zondagmiddag naar mijn zin op deze tianguis. Het is het Nahuatl-woord voor ´markt´ dat niet hetzelfde aanduidt als het Spaanse mercado. De Mexicaanse wet maakt een duidelijk onderscheid tussen deze twee en het meest duidelijke verschil is dat de tianguis niet overdekt is en geen vaste locatie heeft. Het kan vergeleken worden met een rommelmarkt.

Rondstruinen op één van de vele tianguis die op bepaalde locaties en dagen van de week opduiken, is één van de favoriete (vrijetijds)bezigheden van de inwoners van Mexico-Stad. Je kan er naast voedsel en (merk)kleding ook producten als cd´s, dvd´s, make-up, juwelen, medicijnen, boeken en speelgoed vinden. De meeste producten die je aantreft zijn illegaal, spotgoedkope Chinese importwaar of een combinatie van beiden. Niet ver van het historische centrum bevindt zich wellicht de meest beroemde en beruchtste tianguis van de stad, Tepito, genoemd naar de wijk waarin het ligt. De omvang van deze tianguis is enorm en als je weet en durft door te dringen tot de verste kringen van deze markt kun je ook producten verkrijgen als drugs, wapens, (beschermde) exotische diersoorten en valse diploma´s en academische titels.

Op een normale tianguis echter kan je jezelf genoeg vermaken en meestal voor weinig geld een hoop spullen kopen. Op de tianguis is dan ook de peso een dollar waard, maar ik vraag me af of ze in het Nahuatl ook de uitdrukking ¨Goedkoop is duurkoop¨ kennen. 

Geschreven voor La Chispa.

Werken in Mexico

Voordat ik in Mexico aankwam had ik reeds veel gelezen over de rijke cultuur van het land, de Mexicaanse bedrijfscultuur leerde ik echter kennen via persoonlijke ervaring. Wij Nederlanders staan bekend als harde werkers die beschikken over aanpassingsvermogen en een uitgebreide talenkennis. Dit werd bevestigd tijdens menig sollicitatiegesprek wat resulteerde in positieve discriminatie jegens mijn persoon. Desondanks is het haast onvermijdelijk dat je als buitenlander zijnde, soms stuit op onbegrip en misverstanden. Na ruim twee jaar werkervaring op de verkoopafdeling van een multinational en daar opgeklommen te zijn tot een managerspositie, ben ik inmiddels goed bekend met de lokale omgangsvormen op het werk en tijdens het zakendoen.

Terwijl de Nederlander erg direct is, daar draait de Mexicaan graag om de hete brij heen. Dit werd me goed duidelijk tijdens mijn vorige baan als financieel adviseur. Dat een spaarcultuur de Mexicanen vreemd is, was tot daaraantoe. Het feit dat iets weigeren of ontkennen als onbeleefd wordt gezien en men liever een negatieve situatie vermijdt, zorgde wel voor miscommunicatie. Het duurde dan ook even voordat ik doorhad dat ¨Ok, ik bel je¨ eigenlijk ¨Nee, dankjewel¨ betekende.

In mijn huidige functie, weet ik inmiddels uitstekend de verkapte nee´s te herkennen en zo mezelf een hoop tijd te besparen. Efficiënt timemanagement en zelfdiscipline lijken echter minder gebruikelijk dan dat ik in Nederland gewend was. De Mexicaan mag graag aangestuurd worden en zal zijn baas minder tegenspreken dan de mondige Nederlander. Voorheen voerde ik met mijn Belgische superieur soms pittige discussies. Waar dat voor ons een normale manier van communiceren was, werd ik daar door mijn Mexicaanse collega´s weleens scheef op aangekeken. Nu ik mensen onder mij heb, dien ik ook weleens collega´s te bekritiseren. Kritiek ontvangen is voor hen verder geen probleem, zolang het maar niet gebeurd in een groepssituatie want dan wordt de trots gekwetst.

Het gebrek aan ambitiedrang en doorzettingsvermogen van menig Mexicaan zorgt ervoor dat vele groeimogelijkheden niet worden benut. Dit biedt echter wel een open kans voor de harde werker, of die nu lokaal of buitenlands is.

Geschreven voor La Chispa

Gitaarmuziek

De Mexicaanse keuken is wereldwijd berucht wegens haar pittigheid. Of het door het voedsel komt, weet ik niet, maar de Mexicaanse vrouw zit eveneens vol pit. Ik ben inmiddels gewend aan het scherpe eten, woon reeds enkele maanden samen met een Mexicaanse en ik kan niet langer leven zonder beide.

Toen ik als klein jongetje droomde om later naar een verre en zonnige bestemming te vertrekken, was er in dat toekomstbeeld nog geen sprake van een partner. In de loop der jaren werd ook die exotische schone aan het plaatje toegevoegd. Eenmaal in Mexico aangekomen, zag ik al gauw bevestigd dat alle ingrediënten van mijn jeugddroom aanwezig waren. Integratie mag in het multiculturele Nederland inmiddels wellicht een negatieve connotatie gekregen hebben, maar ik mag mezelf graag onderdompelen in andere culturen. Hier aangekomen was ik al wel goed voorbereid op de taal, cultuur en geschiedenis van het land, maar op het gebied van de Mexicaanse vrouw was ik een leek.

Attractief waren ze zeker, het exotische trekt immers altijd aan. Dit principe geld uiteraard ook voor de Nederlandse mannen en vrouwen in Mexico, zij hebben een uitstekende marktpositie bij de andere Mexicaanse sekse. Het is de basis voor menig vluchtige romance. Er is uiteraard meer nodig dan fysieke aantrekkingskracht wil een dergelijke relatie stand houden. En daar gaat het vaak fout bij een relatie van een Mexicaanse man met een Nederlandse vrouw. Waar het de romantische latino weinig moeite kost om de Nederlandse dame in te palmen, zo moeilijk heeft zij het als haar partner een echte macho blijkt te zijn die zijn vrouw in haar traditionele rol wilt zien terwijl hij de Mexicaanse bloemetjes buiten zet.

De combinatie van een Nederlander en een Mexicaanse blijkt over het algemeen duurzamer. De Mexicaanse vrouw is erg toegewijd en laat zich graag ontfermd worden door haar partner. Er is hier sprake van een wat traditionelere verstandshouding tussen en man en vrouw en een nuchtere Nederlander neemt gaarne hier zijn taak op zich. Verder kan hij veel beter omgaan met de moderne ambities van de Mexicaanse vrouw dan dat hun eigen mannelijke bevolking kan. Al met al kan ik iedereen een interculturele relatie aanraden. Helaas voor de Nederlandse mannen is de beste Mexicaanse vrouw al gereserveerd door ondergetekende.

Geschreven voor La Chispa

¿Qué onda carnal?

De landing van Spanjaard Hernán Cortés op de Mexicaanse kust heeft zoals bekend een immense impact gehad op de geschiedenis van het Amerikaanse continent. Wellicht de meest evidente erfenis van deze expeditie, is het feit dat er vandaag de dag in dit werelddeel zo´n 300 tot 350 miljoen mensen zijn die het Spaans als moedertaal hebben. Inheemse en andere Europese talen worden er ook gebezigd, maar het Spaans is veruit het populairst. Wereldwijd is het één van de meest gesproken talen. Uiteraard heeft de Spaanse taal zich ontwikkeld in de vijf eeuwen sinds de conquista. In vergelijking met het Spaans van het moederland, is het hedendaagse Spaans van Latijns-Amerika verschillend wat betreft de grammatica, uitspraak en woordenschat. Niet alleen is er sprake van een significant verschil tussen de taal in Spanje en die van haar ex-kolonie, ook is er een duidelijk onderscheid tussen het Spaans in de regio´s van Latijns-Amerika zelf. De onderlinge verschillen zijn echter wel te overzien. Een Mexicaan ondervindt minder problemen wanneer hij communiceert met een Argentijn dan wanneer een Groninger met een Limburger spreekt.

Er wordt weleens beweerd dat het Mexicaanse Spaans de meest heldere variant van de taal is. Of dat zo is, weet ik niet zeker, ik ben echter wel overtuigd van het feit dat de Mexicanen het meest creatief met de Spaanse taal zijn. Een aanzienlijk gedeelte van de Mexicaanse woordenschat komt voort uit het lenen van het lexicon van inheemse talen zoals het Nahuatl. Woorden die hiervandaan ook tot het Nederlands zijn doorgedrongen zijn bijvoorbeeld: ´tomaat´, ´chocolade´ en ´coyote´. Naast deze verrijking van de taal, zijn de Mexicanen ware meesters in het uitvinden van nieuwe woorden, het spelen met woorden en het gebruik van de dubbele betekenis. Het meeste bekende Mexicaanse woord wellicht is chingar wat het best te vergelijken is met het Amerikaanse to fuck. Het woord kent allerlei afgeleide vormen zoals a la chingada, een variant die kroonprins Willem-Alexander toepaste terwijl hij het over slapende garnalen had.

Naco

Zoals veel mensen vind ik mijzelf terug werkzaam in een baan die weinig tot niets met mijn studie te maken heeft. Mijn opleiding, Talen en Culturen van Latijns-Amerika, heeft me naar Mexico gebracht maar ik verdien mijn geld al werkende in de verkoopafdeling van een multinational. Academisch is het werk niet, maar ik heb het er uitstekend naar mijn zin. Sinds kort ben ik de enige buitenlander op de werkvloer, maar zoals eerder beschreven, word ik gezien als een Mexicaan. Eén collega, Héctor, valt echter wel uit de toon. De meeste collega´s zijn van mijn leeftijd en met zijn 50 jaar is Héctor met afstand de nestor van de afdeling. Het is echter niet zijn leeftijd, maar zijn houding die hem de bijnaam el naco heeft bezorgd. De Mexicanen zijn dol op het gebruik van bij- en koosnamen, maar naco wil niemand genoemd worden.

Naco is een typisch Mexicaans woord dat wordt gebruikt om een individu aan te duiden dat afwijkend sociaal gedrag vertoont. In de Mexicaanse maatschappij, waar klassenonderscheid zeer sterk aanwezig is, werd deze term voorheen vooral door de elite gebruikt om de arme en ook de inheemse bevolking in een minachtende manier te omschrijven. Een naco is volgens hen iemand die slechtgemanierd, weinig eloquent en slecht gekleed is en bovendien een povere tot geen culturele smaak heeft. Tegenwoordig wordt de term ook regelmatig toegepast op de nouveau riche. Het woord is te vergelijken met het Amerikaanse redneck of het Nederlandse tokkie maar gezien het evidente klassenonderscheid en bijbehorende discriminatie, heeft de term in Mexico een veel heftigere lading.

Het is echter geen wonder dat Héctor deze bijnaam toegedicht heeft gekregen. Hij is verwaand, egoïstisch, een drinker, slecht gekleed en benijdt andermans succes. Aangezien hij één van de beste verkopers was, vertrok hij naar het hoofdkantoor in Spanje voor een interne opleiding. Zijn abjecte houding werd daar ook door de algemeen directeur waargenomen met een degradatie als gevolg. Zoals men in Mexico zegt: ¨Naco naciste, naco moriste (als je geboren wordt als een naco, zal je ook sterven als één). En ik? Ik krijg deze week promotie.

P.S. de foto is een anonieme naco..niet Héctor


Geschreven voor La Chispa

Vive Grupero

Iedereen die Mexico aandoet, komt ze vroeg of laat tegen: de onvermijdelijke mariachi. Een groepje Mexicanen allen gehesen in dezelfde strakke kostuums en getooid met enorme sombrero's die klassieke Mexicaanse liedjes ten gehore brengen via zang, violen, gitaren en trompetten. Of je je nu op een fleurig gekleurd bootje in Xochimilco bevindt of in een gezellige bar in Playa del Carmen, overal loop je de kans om het typisch Mexicaanse ensemble te treffen. De muziek van de mariachi´s kent een lange geschiedenis en is nog altijd populair onder de eigen bevolking. Voor de meeste bezoekers is de mariachi de enige kennismaking met de lokale muziekscene, maar uiteraard is er veel meer onder de Mexicaanse muzikale zon.

De inwoners van Mexico zijn expressieve mensen en houden van zingen en dansen. Als buurland van de Verenigde Staten zijnde, zijn de Mexicanen uiteraard bekend met de Amerikaanse artiesten en genres, maar ook genieten ze van de eigen Spaanstalige creaties in de rock-, hiphop- en popmuziek. Natuurlijk is er op elk feest ook ruime aandacht voor de Latijns-Amerikaanse stijlen als de cumbia, merengue, salsa en ook het meer moderne reggaeton. Naast buitenlandse ritmes hebben de Mexicanen ook vele eigen muziekstijlen ontwikkeld. In de loop der jaren zijn er verschillende soorten romantische en dansbare Mexicaanse genres ontstaan en begin jaren ´90 werd de verzamelnaam grupero geïntroduceerd om al deze genres op één hoop te kunnen gooien. Ik zal hier de vier meest populaire soorten nader toelichten: ranchera, banda, duranguense en norteña.